Deze pagina is onderdeel van www.expositiewijzer.nl

Het NEDERLANDS STRIJKIJZER-MUSEUM
Hieronder vindt u informatie over de aanwezige strijkbouten.
Het NEDERLANDS STRIJKIJZER-MUSEUM herbergt de geschiedenis van een 'doodgewoon' huishoudelijk voorwerp. Heel alledaags. Dan zou je vermoeden dat er weinig bijzonders te zien is. Maar dat blijkt toch een misrekening. Neem nou dat beroemde portret van Willem van Oranje:
U kent hem ongetwijfeld uit de les vaderlandse geschiedenis. De Nederlandse aanvoerder in de Tachtigjarige Oorlog, die in 1584 vermoord werd. Wat heeft die met het STRIJKIJZER-MUSEUM te maken...? Nou, hij zelf niets..., maar heeft u die geweldig ingewikkelde plooikraag van hem wel 'ns bekeken? Een strook kant van enkele meters lang die helemaal met op-en-neer-gaande bogen in elkaar geplooid zit. Al die 'golven' zijn zo rond gestreken (met stijfsel)..., maar natuurlijk niet met behulp van uw moderne stoomstrijkijzer... Daarmee zou u de kraag wel mooi plat hebben kunnen krijgen, maar nooit in die schitterende bogen... Voor Willems plooikraag bestonden vroeger dan ook heel speciale strijkijzers in de vorm van een staaf die in het vuur verwarmd werd, en waarmee dan de plooien één voor één (de ene bocht omhoog gebogen en de volgende weer neerwaarts...) gestreken werden. Dát zijn nog eens aparte strijkijzers. Hier ligt er één:
Wilt u enkele van die 'bolt-ijzers' zien (zo heten ze...), dan moet u toch eens naar dat STRIJKIJZER-MUSEUM in Noordbroek toe. Daar demonstreren ze u hoe dat 'bolten' van kragen (en ook mutsen!) vroeger in z'n werk ging...
Maar er is veel meer te zien! We zullen uw historische strijkijzer-kennis even op de proef stellen. Probeert u het eens.... Waar zijn de onderstaande vier voorbeelden vroeger voor gebruikt?
Deze, de eerste, is voor pofmouwen. (Had u dat geweten...?) Als dat ijzeren ei (op de steel) warm gemaakt is (... even op de kachel leggen...), kunt u er een pofmouw van binnenuit mooi mee bol naar buitentoe drukken. Had u dat geweten...? Maar dan de tweede:
Voor de schoenmaker! Want hoe zou die goede oude ambachtsman vroeger de binnenzool voorin de neus van uw schoen hebben kunnen aandrukken en vastplakken? Daar kun je alleen maar bijkomen met behulp van zo'n apparaat...
Heel lang en smal... Vreemde vorm! Maar er is één heel oud soort kledingstuk (wordt haast niet meer gedragen...) waar deze lange smalle voorwerpjes voor nodig waren: een korset. Daarin zaten nl. allemaal baleinen gestikt. En de smalle strookjes stof daartussenin moesten ook netjes gestreken worden. Dáár waren deze korsetten-ijzers voor...
Dit is wel een heel vreemde! Het strijk-oppervlak is niet plat, maar hol! Wat zou je dáár nou mee moeten strijken? Niet zo heel moeilijk als je je afvraagt wat de deftige heren vroeger op hun hoofd droegen! Precies: een hoge hoed. En de zijkant van zo'n hoge hoed moet bij tijd en wijle keurig glad gestreken worden. Met een plat strijkijzer zal dat nooit lukken..., maar hiermee wél!
Hoe lang zijn er al strijk-gereedschappen? - Sinds (over)grootmoederstijd?
Nee u mag nog eens raden! - Oh nee: in Willem van Oranjes tijd was er al dat bolt-ijzer voor plooikragen! Dus: nog verder terug!
Wel, durf eens een jaartal te zeggen: 1500? 1400? 1300? 1200? - Zó lang geleden?
Inderdaad, in ons museum laten we u een strijk-glas zien dat al zo'n achthonderd à duizend jaar oud is, uit de tijd van de Noormannen. De tijd dat in ons land nog maar heel kleine romaanse kerkjes werden gebouwd, en dan nog heel sporadisch! Hij was ongeveer zo groot als een tennisbal en je wreef ermee over de wollen stof om die glad te krijgen. Inwrijven met een beetje bijenwas hielp ook heel goed: maakt de stof waterafstotend. Op de onderstaande foto ziet u een heleboel apparaten liggen van zeer verschillende leeftijden. Eén daarvan is een strijkglas:
Maar al die andere dingen dan? Een ijzeren paddestoel op een lange steel lijkt het wel! En ook een strijkijzer van aardewerk (helemaal links). Ja eigenlijk mag je dat natuurlijk geen 'strijk-ijzer' noemen, want dit 14e-eeuwse apparaat is helemaal niet van metaal, maar van gebakken klei (zelfde materiaal als een baksteen, of een bloempot...). Ach, ik snap het al, uw aandacht ging naar dat kleine brede koperen pincetje, helemaal rechts op de foto... Waar gebruikten ze die voor...? Tja, moeten we u nou alles verklappen? Waarom komt u niet zelf naar het museum toe? Het ligt in de provincie Groningen, in het schilderachtige dorpje Noordbroek, gevestigd in Nederlands oudste boerderij van het zo geheten Oldambtster type (1576). Wel even afspreken vantevoren a.u.b.: 0598-452075. Het adres is:
NEDERLANDS STRIJKIJZER-MUSEUM
Noorderstraat 4, 9635 TG Noordbroek
Tel.: 0598-452075, Fax: 0598-451181, E-mail: strijkijzer@planet.nl
Dit museum is ideaal voor mensen die van oude cultuur houden, maar dan vooral van die kleine heel gewone alledaagse dingen. Want u krijgt bijv. het antwoord te zien op vragen als:

Hoe plooiden ze vroeger nou dat fijne plooikraagje?

Hier ziet u vast één manier. En alle andere manieren komt u in het museum ook nog tegen.
Hoe verwarmden ze die strijkijzers vroeger?

Een bron van uitvindersinspiratie. Met een kooltjes-vuur, of met een rood-gloeiend verhit binnen-ijzer (de ‘bout’) was al eeuwen in zwang. Maar ook met gas heeft men geëxperimenteerd en zelfs met een ingebouwde spiritus-brander. Zo'n gevaarlijke 'bom' (ze ontploften wel eens...) ziet u hiernaast!
Hoe streken ze opa's 'gesteven boord'...?

Ook daarvan ziet u hier vast één manier. Maar ook daarvan zijn nog enkele andere technieken in ons museum te zien.
Het kan haast niet op, zoals u ziet. Misschien wilt u die rare dingen van vroeger zelf wel gaan verzamelen (of wellicht verzamelt u ze al enige tijd...) In dat geval is het goed dat u het volgende weet: er bestaat een heuse vereniging van mensen die - net als u - helemaal 'gek' zijn van die oude strijk-/pers-/plooi- en mangel-gereedschappen! Die vereniging geeft zelfs een geïllustreerd tijdschrift uit. Periodiek worden er ruilbeurzen georganiseerd, enz. In het NEDERLANDS STRIJKIJZER-MUSEUM vertellen ze u er desgewenst graag meer over. Maar wilt u zelf contact opnemen met die vereniging, ga dan gerust uw gang. Druk op de knop hieronder en u kunt de eigen site van die verzamelaarsvereniging lezen:
Nederlandse Kring van Strijkboutenverzamelaars

Maar u vroeg zich inmiddels af: werd er vroeger behalve gestreken ook niet geperst in zo'n houten linnenpers...? Of gemangeld...? En waarom heb ik daar in dit verband niets over gelezen...? Niet zo snel gefrustreerd raken a.u.b. Dat hebben we voor het slot bewaard. Hier komen ze alsnog, ieder met een voorbeeld:
Doet u uw servetten thuis ook altijd netjes in zo'n servettenpersje alvorens u het tafel-textiel voor uw gasten naast hun bord legt? Het staat wel chique hoor! (En...: het kost helemaal geen stroom. Voordelig toch!)
Tot slot het mangelen. U kent misschien wel van die grote gietijzeren stellages: twee rollen boven elkaar (...'t lijkt net op een wringer...), en aan de zijkant zit zo'n grote zwengel waar u aan draait. Inderdaad! Maar daarvóór werd nog heel anders gemangeld: met een rol waaromheen u het linnengoed rolde en een plank waarmee die rol op-en-neer gerold werd.
In het NEDERLANDS STRIJKIJZER-MUSEUM wordt u rondgeleid langs deze en nog honderden andere antieke gereedschappen voor hetzelfde doel: het netjes toonbaar maken van uw linnengoed, uw kleding, uw hoge hoed, uw plooikraag, en noemt-u-maar-op. Bovendien is er elk kwartaal een andere thema-tentoonstelling:
jan. t/m maart: Geschiedenis v. vormgeving & esthetica
april t/m juni: Speelgoed en mode
juli t/m sept.: Geschiedenis van het huishouden
okt. t/m dec.: Oude ambachten / Industriële Revolutie

Genoeg reden om te mogen zeggen: tot ziens in ons museum!
- scroll naar boven -

Ga naar Expositiewijzer.nl